ΣΙΚΕΛΙΑ – ΜΠΑΡΟΚ ΚΑΙ ΛΑΒΑ

ΣΤΗ ΠΑΤΡΙΔΑ ΤΟΥ ΑΡΧΙΜΗΔΗ

Σειρά είχε κατόπιν ηπαραθαλάσσια Catania.Κτισμένη μόλις 46χλμ. νότια τηςGiadrini–Naxos, η Cataniaείχε γνωρίσει (με αρκετά καταστροφικό τρόπο) τις συνέπειες από τη δραστηριότητα του ηφαιστείου της Αίτνας–το 1693 ισοπεδώθηκε σχεδόν ολοκληρωτικά από έναν ισχυρότατο σεισμό. Η περιπλάνηση στα αστικά όρια της Cataniaμού αποκάλυψε μια πόλη με κυρίαρχο αρχιτεκτονικό ρυθμό το μπαρόκ (κυρίως στα δημόσια κτίρια και στις εκκλησίες), ενώ στην επαφή με τους καλοσυνάτους κατοίκους διέκρινα ενθουσιασμένος ένα ταπεραμέντο οικείο, μεσογειακό!
Εκείνο το βράδυ, το δυνατό ταρακούνημα που ένοιωσα μέσα στον ύπνο μου ήταν ο βρυχηθμός θυμού της Αίτνας.

Κατά τη διάρκεια της καταγεγραμμένης ιστορίας της, η Αίτνα (ηλικίας 2.000.000 ετών)έχει να επιδείξει αρκετές ισχυρές ηφαιστειακές εκρήξεις (1381,1669,1920) που συγκλόνισαν τη σικελική γη, υπενθυμίζοντας στους τρομοκρατημένους κατοίκους της τον αδιαφιλονίκητο “άρχοντα” του νησιού. Σε πολλές μάλιστα περιπτώσεις, τεράστιες κατοικημένες περιοχές καταπλακώθηκαν και καλύφτηκαν από ποτάμια καυτής λάβας που εκχύθηκαν από τις εκρήξεις της Αίτνας. Με ύψος 3.323 μ., η Αίτνα είναι το μεγαλύτερο ενεργό ηφαίστειο της Ευρώπης και το ορεινό ανάστημά της είναι ορατό σε απόσταση 250 χλμ.

Μετά την Catania, η γαλάζια SUZUKI GSX-S 1000GT με ταξίδεψε στις Συρακούσες (68 χλμ. νότια).Η πατρίδα του Αρχιμήδηιδρύθηκε το 734 π.Χ. από Κορίνθιους αποίκους υπό τον οικιστή Αρχία. Εδώ, αρχική μέριμνά μου ήταν η επίσκεψη στον άκρως ενδιαφέροντος αρχαιολογικό χώρο–πάρκο της πόλης. Δεσπόζουσα θέση στα διασωθέντα μνημεία του χώρου είχε το καλοδιατηρημένο αρχαιοελληνικό θέατρο (5ο αιώνα π. Χ.), ενώ σημείο αναφοράς αποτελούσαν επίσης οι πάμπολλες υπόγειες κατακόμβες, ο βωμός του Ιέρωνα Β΄ και το τεράστιο σπήλαιο «Το Αυτί του Διονύσου».

Η γνωριμία μου με τις Συρακούσες συνεχίστηκε –και ολοκληρώθηκε– με την μετάβασή μου στο νησάκι Ορτυγία, που αποτελεί τμήμα της παλαιάς πόλης των Συρακουσών και συνδέεται με μια μικρή γέφυρα.Για τις επόμενες ώρες της ημέρας, το γραφικό νησί των Συρακουσών παραδόθηκε στις αχόρταγες εξερευνητικές μου διαθέσεις, τις οποίες και ικανοποίησα σε μεγάλο βαθμό περπατώντας όλο το νησί.
Επιβλητικά μεσαιωνικά κτίσματα, θρησκευτικοί ναοί με αντιπροσωπευτικές μπαρόκ καλλιτεχνικές εκφράσεις, πλατείες διακοσμημένες με περίτεχνα σιντριβάνια, παλάτια με αρχιτεκτονικά στοιχεία της γοτθικής εποχής και ερείπια ναών της αρχαιοελληνικής περιόδου μού διηγήθηκαν τηνιστορία της Ορτυγίας, εκεί όπου–σύμφωνα με το ομηρικό έπος της Οδύσσειας–βρισκόταν φυλακισμένος ο Οδυσσέας από την Καλυψώ.

Η ΚΟΙΛΑΔΑ ΤΩΝ ΝΑΩΝ

Την επομένη, η SUZUKI GSX-S 1000GTστράφηκε στο εσωτερικό της Σικελίας. Για περίπου 210 χλμ., η γαλάζια μοτοσυκλέτακυλούσε βελούδινα τους τροχούς της πάνω σ’ έναν στριφτερό επαρχιακό δρόμο με τελικό προορισμό τις νοτιοδυτικές ακτές του νησιού. Σ’ αυτό το γεωγραφικό σημείο της Σικελίας, που απέχει ελάχιστα από τις βόρειες ακτές της Αφρικής, οι αρχαίοι πρόγονοί μας ίδρυσαν τον Ακράγαντα (581 π.Χ.) και τον Σελινούντα (650 π.Χ.), δυο ελληνικές αποικίες που αναδείχθηκαν σταδιακά σε δύο σημαντικά αστικά κέντρα της Μεγάλης Ελλάδας.
Στο σύντομο ταξίδι της ενδοχώρας,η στενή ασφάλτινη λωρίδα με οδήγησε μέσα από μικρούς, ξεχασμένους οικισμούς, όπου πρωταγωνιστούσε η αρχιτεκτονική της πέτρας και η φτωχή βλάστηση. Εδώ, στην καρδιά του νησιού, ένα αγέρωχο ορεινό τοπίο (που αναμφίβολα έχει συντελέσει καθοριστικά στη διαμόρφωση του ασυμβίβαστου χαρακτήρα των ντόπιων) ανέλαβε να με καλωσορίσει σε μια άλλη –πιο ταπεινή και οικεία–Σικελία. Αργά το ίδιο μεσημέρι,από τα γυμνάοροπέδια του εσωτερικού κατέληξαεντέλει στις νοτιοδυτικές ακτές της Σικελίας, εκεί πουκυματιστοί λόφοι και μικρές επίπεδες εκτάσεις άγγιζαν την βραχώδη ακτογραμμή.

Στον αρχαιολογικό χώρο του Ακράγαντα, τα εξαίσια μνημεία αρχαιοελληνικού πολιτισμού που θαύμασα (καλοδιατηρημένοι δωρικοί ναοί τεραστίων διαστάσεων, κατοικίες, αγάλματα, γεροδεμένα τείχη, δημόσια κτίσματα, κλπ.), συνιστούσαν τον συνδετικό κρίκο με το μακρινό παρελθόν της Μεγάλης Ελλάδας. Ύψιστο σημείο αναφοράς αποτελούσε η περίφημη «Κοιλάδα των Ναών», ο χώρος όπου ορθώνονταν υποβλητικοί ναοί αφιερωμένοι στον Ολύμπιο Δία, στην Ομόνοια, στην Ήρα και στον Ηρακλή.

Μόλις 94 χλμ. δυτικά του Ακράγανταμε υποδέχτηκε κατόπιν ο Σελινούντας (Σελινούς), αποικία που είχαν ιδρύσει Μεγαρείς.Η νέα αποικία γρήγορα ευημέρησε και τον πλούτο της μαρτυρούν μέχρι και σήμερα τα κολοσσιαία ερείπια των γιγάντιων ναών της, που συν τοις άλλοις, αποδεικνύουν τη σημαντική πρόοδο της αρχιτεκτονικής στις ελληνικές αποικίες της Μεγάλης Ελλάδας. Τα μεγαλόπρεπα και επιβλητικά ερείπια των οκτώ αρχαίων ναών, τα ισχυρά τείχη και οι οχυρώσεις μαζί με τα ερείπια της αρχαίας πόλης μού πρόσφεραν την ευκαιρία να θαυμάσω την μορφή και τη διάταξη μιας αρχαίας ελληνικής πόλης του 5ου π.Χ. αιώνα στην Μεγάλη Ελλάδα.

ΣΙΚΕΛΙΑ ΕΙΝΑΙ…

Και μετά το μάθημα αρχαιολογίας που μου πρόσφερε απλόχερα η νοτιοδυτική Σικελία, κατευθύνθηκα στις βόρειες ακτές του νησιού, και συγκεκριμένα στο Palermo (Παλέρμο), προκειμένου να σχηματίσω μια όσο το δυνατόν πληρέστερη εικόνα της φυσιογνωμίας του μεσογειακού νησιού. Καθοδόν για την πρωτεύουσα της Σικελίας, προσπαθούσα να αρχειοθετήσω στο μυαλό μου σκέψεις, συμπεράσματα και απόψεις για την κρυφή προσωπικότητα της νησιωτικής “οικοδέσποινάς” μου.
Τι εστί τελικά Σικελία; Σικελία είναι ο ιταλικός νότος που αντιμετωπίζει χρόνια οικονομικά και κοινωνικά προβλήματα και χαρακτηρίζεται για τις βαθιά ριζωμένες πεποιθήσεις και παραδόσεις του, οι οποίες, σε αρκετές περιπτώσεις συνδέονται άμεσα με τη θρησκεία. Σικελία, όμως, είναι και η Μαφία, η πασίγνωστη εγκληματική οργάνωση που εμφανίστηκε στο νησί στις πρώτες δεκαετίες του 19ου αιώνα, και η οποία εκμεταλλευόμενη τη φτώχεια των κατοίκων, την κοινωνική οπισθοδρόμηση, αλλά κυρίως την εγκατάλειψη της Σικελίας από την κεντρική εξουσία, κατάφερε σταδιακά να επεκταθεί και να γίνει κράτος εν κράτει, ελέγχοντας σε μεγάλο βαθμό το πολιτικο–οικονομικό κατεστημένο σε μια από τις φτωχότερες περιοχές της χώρας.

Και παρά τον ολομέτωπο αγώνα που έχει ξεκινήσει τις τελευταίες δεκαετίες η επίσημη ιταλική κυβέρνηση ενάντια στη σικελική Μαφία, η τελευταία συνεχίζει –αν και αισθητά αποδυναμωμένη– να διατηρεί πρωταγωνιστικό ρόλο στη νέα τάξη πραγμάτων του ιταλικού νότου, καθότι εξακολουθεί να έχει βαθιές ρίζες στην κοινωνική συγκρότηση της Σικελίας.
Στο κέντρο του Palermo περπάτησα τις βραδινές ώρες, όταν ένα αστείρευτο ανθρώπινο ποτάμι που ξεχυνόταν από παντού κατέληγε εκεί, δίνοντας το καθημερινό, πολύβουο παρών στο καθιερωμένο ραντεβού του περιπάτου και της διασκέδασης. Το περίφημο TeatroMassino, οι πλατείες PiazzaOlivella, QuattroCanti και SanDomenico, ο Καθεδρικός ναός SantaIgnazio και το αναγεννησιακό σιντριβάνι της πλατείας PiazzaPretoria αποτέλεσαν τις ψηφίδες του ταξιδιωτικού μωσαϊκού της σικελικής πρωτεύουσας.