ΕΣΩ ΜΑΝΗ
ΤΟΠΟΣ ΛΙΤΟΣ ΚΑΙ ΑΔΟΥΛΩΤΟΣ
Γη από πέτρα και ήλιο, λιτή αλλά απέραντα γοητευτική. Σκληρά ορεινά τοπία παραδομένα στη μανία των ανέμων, όρμοι που μαστιγώνονται από αφρισμένα κύματα. Μικροί και μεγάλοι οικισμοί με πυργοκατοικίες που συνιστούν αξεπέραστα δείγματα λαϊκής αρχιτεκτονικής. Υποβλητικές βυζαντινές εκκλησίες και αμέτρητα λιτά ξωκλήσια. Κάτοικοι ολιγαρκείς και σκληροτράχηλοι, φιλόξενοι και φιλότιμοι. Γηγενείς με βαθιές ρίζες σε ήθη και έθιμα, που θεωρούν τους εαυτούς τους απόγονους των αρχαίων Σπαρτιατών. Κυρίες και κύριοι, καλωσορίσατε στην ακατέργαστη γη της Έσω Μάνης…
Από την Αρεόπολη στην καστροπολιτεία της Βάθειας κι από το ακρωτήριο Ταίναρο στο νεοκλασικό Γύθειο, ξεναγηθείτε με την μοτοσυκλέτα σας σ’ έναν τόπο αγέρωχο, που στο πέρασμα του χρόνου είδε την Ιστορία να πορεύεται μέσα από λιθόστρωτα καλντερίμια, να διαιωνίζει παραδοσιακά ήθη και έθιμα, να ξεσηκώνει τις ανυπότακτες συνειδήσεις των ντόπιων και να υποκλίνεται μπροστά στο μεγαλείο της ελληνικής ψυχής.
H προτεινόμενη οδική περιήγηση στην περιοχή της Έσω Μάνης με την ολοκαίνουρια ZONTES 703F έχει ως αφετηρία τη «Γη Θεών», όπως ετυμολογικά ερμηνεύεται το παράκτιο Γύθειο. Σύμφωνα με την μυθολογία, εδώ πραγματοποιήθηκε η σύγκρουση του Απόλλωνα και του μυθικού Ηρακλή, μια αναμέτρηση Θεών που δεν είχε τελικά νικητή – εξού κι η ονομασία της γραφικής λακωνικής πολίχνης.
Κτισμένο αμφιθεατρικά στο βάθος του Λακωνικού κόλπου, το Γύθειο (46 χλμ. νότια της Σπάρτης) είναι μια πανέμορφη στεριανή πολιτεία με νησιώτικη προσωπικότητα και γαλήνια ηρεμία, που απλώνει τις γειτονιές της στους καταπράσινους πρόποδες του όρους Κούμαρου. Ο αστικός πυρήνας της παραθαλάσσιας πολιτείας χαρακτηρίζεται από την παρουσία καλοδιατηρημένων νεοκλασικών κτηρίων και μια ανέμελη βόλτα στα ανηφορικά σοκάκια της είναι όλα τα λεφτά! Αντίθετα, η γαστρονομική καρδιά του Γυθείου κτυπά αποκλειστικά στην προβλήτα της πόλης, εκεί όπου τα ουζερί και οι παραλιακές ταβέρνες προσφέρουν αξεπέραστες γευστικές εμπειρίες με τοπικά παραδοσιακά εδέσματα.
Κόσμημα του Γυθείου θεωρείται η νησίδα Κρανάη (Μαραθονήσι), που είναι τεχνητά ενωμένη με την απέναντι ακτή και εντοπίζεται στη νότια άκρη της πόλης. Σύμφωνα με τη μυθολογία, στη λιλιπούτεια νησίδα είχαν βρει προσωρινό καταφύγιο ο Πάρις και η Ελένη, πριν αναχωρήσουν για την Τροία. Σημείο αναφοράς της ρομαντικής Κρανάης αποτελεί ο Πύργος Τζαννετάκη, μια μανιάτικη πυργοκατοικία της οικογένειας Τζαννετάκη (κτίσμα του 1829), που φιλοξενεί από το 1989 το Ιστορικό Εθνολογικό Μουσείο Μάνης.
ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΕΣΩ ΜΑΝΗ
Με αφετηρία το Γύθειο και απώτατο προορισμό το ακρωτήριο Ταίναρο (το δεύτερο νοτιότερο χερσαίο ακρωτήριο της Ευρώπης), ξεκινήστε τον γύρο της Έσω Μάνης ακολουθώντας αρχικά την ανατολική διαδρομή καθόδου, διατρέχοντας τους οικισμούς Σκουτάρι, Κότρωνα, Φλομοχώρι, Έξω Νύμφιο, Κοκκάλα, Λάγια και Τσικαλιά. Ο στενός επαρχιακός δρόμος που ελίσσεται ανάμεσα σε ελαιώνες και χωράφια, θα σας οδηγήσει αρχικά στο όμορφο και τουριστικά αναπτυσσόμενο παραθαλάσσιο οικισμό Σκουτάρι – η ομώνυμη παραλία απέχει ελάχιστα από την κεντρική πλατεία του χωριού.
Επόμενη στάση στον οικισμό Κότρωνα, οδηγώντας πάνω σε μια πανέμορφη ορεινή διαδρομή με πανοραμική θέα τον Λακωνικό κόλπο. Χαραγμένος στην ορεινή πλαγιά, ο δρόμος ανεβαίνει με γρήγορες στροφές σε μεγάλο υψόμετρο, ενώ τα γυμνά βράχια από την αριστερή πλευρά κατεβαίνουν απότομα μέχρι την θάλασσα.
Προσπερνώντας τον Κότρωνα, ο οδικός άξονας απομακρύνεται από την θάλασσα και κινείται πλέον στην ενδοχώρα, διατρέχοντας ένα καταπράσινο και επιβλητικό φαράγγι. Η διαδρομή περνάει μέσα από μικρά χωριουδάκια με παλαιές πετρόκτιστες κατοικίες (Χαλίκι, Κοκκάλα, Λάγια και Τσικαλιά), εκεί όπου οι ελαιώνες οροθετούνται από χαμηλές μάντρες, κτισμένες με τις άφθονες γκρίζες πέτρες της περιοχής. Όσο πιο νότια όμως κατευθύνεστε, το τοπίο γίνεται όλο και πιο άγονο, ενώ ο φιδίσιος οδικός άξονας απαιτεί ιδιαίτερη προσοχή, καθώς είναι αρκετά στενός και έχει πολλές τυφλές στροφές.
ΣΤΟ ΝΟΤΙΟΤΕΡΟ ΧΕΡΣΑΙΟ ΑΚΡΟ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ
Προσεγγίζοντας τον κεντρικό οδικό άξονα Αρεόπολη–Μαρμάρι (στη διασταύρωση του χωριού Άλικα), ακολουθείτε κατόπιν τις πινακίδες προς Βάθεια (4 χλμ.) και Μαρμάρι (9 χλμ.). Κτισμένη στην κορυφή ενός βράχου, η καστροπολιτεία της Βάθειας κρατά εδώ και αιώνες την παραδοσιακή της φυσιογνωμία χάρη στους παλιούς πέτρινους πύργους της. Μνημείο λαϊκής οχυρωματικής αρχιτεκτονικής, απαρτίζεται από διώροφα και τριώροφα πυργόσπιτα και συνιστά τον αντιπροσωπευτικότερο παραδοσιακό οικισμό της Έσω Μάνης. Ο πέτρινος οικισμός της Βάθειας δημιουργήθηκε τον 18ο αιώνα, αλλά στις αρχές του 1980 είχε σχεδόν ερημώσει. Ο ΕΟΤ προχώρησε τότε στην αναστήλωση των πύργων και στη αναπαλαίωση των υπολοίπων κτιρίων, με αποτέλεσμα, η Βάθεια να αποτελεί σήμερα έναν ακαταμάχητο πόλο έλξης τουριστών και επισκεπτών.
Αποχαιρετώντας τη Βάθεια, ο φιδίσιος δρόμος ακολουθεί την μορφολογία του γυμνού γκρίζου βράχου και καταλήγει στο Μαρμάρι, που διαθέτει μια όμορφη παραλία για δροσιστικές βουτιές το καλοκαίρι. Η μαγευτική εικόνα της παραθαλάσσιας περιοχής, σε συνδυασμό με την ηρεμία της τοπικής φύσης, θα δικαιολογήσουν απόλυτα την επιλογή σας να προσεγγίσετε τη νότια εσχατιά της μανιάτικης γης.
Λίγο πριν το Μαρμάρι, η αριστερή διασταύρωση οδηγεί μετά από περίπου 5 χλμ. στη «μύτη» του ακρωτηρίου Ταίναρου και τελειώνει σ’ ένα μικρό πλάτωμα – εδώ μπορείτε να σταθμεύσετε την μοτοσυκλέτα σας. Από αρχαιοτάτων χρόνων το ακρωτήριο Ταίναρο αντιπροσώπευε έναν μυθικό τόπο, που χρωστάει το όνομά του στον ήρωα Ταίναρο (γιο του Δία) – ήταν ο οικιστής που ίδρυσε την πόλη Ταίναρο στην Ακρωταινάρια χερσόνησο. Οι αρχαίοι Έλληνες πίστευαν πως εδώ βρισκόταν η Πύλη για τον Άδη, απ’ όπου κατέβασε ο Ηρακλής τον Κέρβερο στον Κάτω κόσμο. Για δε τους Σπαρτιάτες, το Ταίναρο ήταν ένας σημαντικός λατρευτικός τόπος με αρχαίο ιερό και νεκρομαντείο – διασώζονται αρχαιολογικές μαρτυρίες, όπως τα Ρωμαϊκά λουτρά και ο ναός του Ασφάλειου Ποσειδώνα.
Για να νιώσετε τη μαγεία του τοπίου, επιβάλλεται να περπατήσετε ως τον πέτρινο φάρο που βρίσκεται στο νοτιότερο σημείο του ακρωτηρίου και αποτελεί την νοτιότερη εσχατιά της ηπειρωτικής Ελλάδας και ταυτόχρονα το δεύτερο νοτιότερο άκρο της ηπειρωτικής. Ακολουθώντας ένα ευδιάκριτο μονοπάτι, μετά από 40΄ πεζοπορίας θα προσεγγίσετε τον επιβλητικό πέτρινο φάρο του Ταίναρου (ύψους 16 μ.), ο οποίος άρχισε να «φωτίζει» την ρότα των ναυτικών από το 1887. Κι αφού απαθανατίσετε την παρουσία σας στο δεύτερο νοτιότερο χερσαίο ακρωτήριο της Ευρώπης, επιστρέψτε στη μοτοσυκλέτα σας και χαράξτε πορεία για την Αρεόπολη.
ΣΤΑ ΕΓΚΑΤΑ ΤΗΣ ΜΑΝΙΑΤΙΚΗΣ ΓΗΣ
Μετά την «κατάκτηση» του ακρωτηρίου Ταίναρου, και πριν αποχαιρετήσετε την νότια εσχατιά της Έσω Μάνης, μπορείτε να μεταβείτε στο κοντινό Πόρτο Κάγιο, ένα μικρό παραθαλάσσιο χωριουδάκι χτισμένο στην μικρή αγκαλιά ενός όμορφου κόλπου. Καθοδόν για Αρεόπολη, κάντε μια στάση στον παραθαλάσσιο οικισμό Γερολιμένα – εικάζεται πως η ονομασία του προέρχεται από το αρχαίο «Ιερός Λιμήν». Μέχρι το 1970, όταν ανοίχθηκε δρόμος, ο Γερολιμένας ήταν προσβάσιμος μόνο μέσω θαλάσσης και εθεωρείτο από τους πιο απομακρυσμένους οικισμούς του Μοριά. Στις μέρες μας, ο Γερολιμένας συγκροτεί ένα μικρό νοικοκυρεμένο τουριστικό θέρετρο με καλαίσθητα ξενοδοχεία και παραθαλάσσιες ψαροταβέρνες που σερβίρουν φρέσκο ψάρι και ποικιλίες θαλασσινών με ούζο. Κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, πολλά καΐκια ξεκινούν από το γραφικό λιμανάκι του Γερολιμένα και πραγματοποιούν τον περίπλου της μανιάτικης χερσονήσου.
Τα περίφημα σπήλαια Διρού (10 χλμ. πριν την Αρεόπολη) αποτελούν άλλο ένα σημείο αναφοράς της διαδρομής ως την Αρεόπολη. Τα σπήλαια Διρού (Βλυχάδα, Αλεπόπετρα και Καταφύγιο) είναι από τα ομορφότερα της Ελλάδας, αλλά δεν έχουν ακόμα εξερευνηθεί εξ’ ολοκλήρου και μόλις ένα μικρό μέρος τους έχει αξιοποιηθεί τουριστικά. Είναι όμως αρκετό για να αντικρίσετε γεωλογικούς θησαυρούς σπάνιας ομορφιάς και να θαυμάσετε εντυπωσιακούς σταλαγμίτες και σταλακτίτες.
Το σπήλαιο Βλυχάδα ή Γλυφάδα, με συνολική έκταση 33.400 τετραγωνικά μέτρα, είναι ένα από τα ωραιότερα λιμναία σπήλαια του κόσμου. Μόλις 5,5 χλμ. έχουν εξερευνηθεί, ενώ οι έρευνες που ξεκίνησαν το 1949 από τον Ιωάννη Πετρόχειλο έφεραν στο φως απολιθώματα ζώων ηλικίας δύο εκατομμυρίων ετών. Η ξενάγηση στον χώρο του σπηλαίου Βλυχάδα γίνεται σ’ ένα τμήμα του με τα πόδια, ενώ η διαδρομή των 2,2 χλμ. στο λιμναίο τμήμα του γίνεται με βάρκα.
Η ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΠΡΩΤΕΥΟΥΣΑ ΤΗΣ ΜΑΝΗΣ
Η Αρεόπολη, η πόλη του Θεού Άρη, είναι μια διατηρητέα παραδοσιακή κωμόπολη 1.000 κατοίκων με γεροδεμένους πέτρινους πύργους–αρχοντικά και πλακόστρωτα σοκάκια. Ιστορική πρωτεύουσα της Μάνης, γνώρισε ημέρες ακμής στις αρχές του 18ου αιώνα ως έδρα της πλούσιας οικογένειας των Μαυρομιχάληδων, οι οποίοι την κόσμησαν με περίτεχνες εκκλησίες και δημόσια κτίσματα. Ο επισκέπτης στην πανέμορφη Αρεόπολη μπορεί να περιηγηθεί στους πύργους Βαρελάκου, Πικουλάκη, Καπετανάκου και να ανάψει ένα κερί στο ναό των Ταξιαρχών (εδώ ύψωσε στις 17/3/1821 ο Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης τη σημαία της Επανάστασης, σηματοδοτώντας την απαρχή της επανάστασης κατά του τουρκικού ζυγού). Μπορεί επίσης να περπατήσει στα λιθόστρωτα καλντερίμια του ιστορικού κέντρου, να αγοράσει παραδοσιακά προϊόντα της μανιάτικης γης (λάδι, ελιές, λουκάνικα, σύγκλινα, σκαλτσούνια, μέλι, χυλοπίτες) και να δοκιμάσει τοπικά πιάτα στις ταβέρνες και τα μεζεδοπωλεία της μανιάτικης κωμόπολης.
Αποχαιρετώντας την Αρεόπολη, τα στριφτερά χιλιόμετρα μέχρι το Γύθειο θα περάσουν με γρήγορο ρυθμό, ενώ το μυαλό σας ήδη θα ψάχνει για την επόμενη διαθέσιμη ημερομηνία στο πρόγραμμά σας. Αγέρωχη και ανυπότακτη, ιστορική και παραδοσιακή, η Έσω Μάνη έχει πάρα πολλά να προσφέρει στον συνειδητοποιημένο ταξιδιώτη, γεγονός που αναπόφευκτα θα του δημιουργήσει την επιθυμία να γνωρίσει την κάθε πέτρα της. Κάτι όμως που θα απαιτήσει πολλά ακόμα ταξίδια σε τούτη την ανόθευτη γωνιά της πατρίδας μας, αν σκεφτείτε μόνο πόσες… πέτρες υπάρχουν σε όλη την Έσω Μάνη!
